U ovom članku bavimo se pitanjem preraspodele radnog vremena odnosno uslovima i ograničenjima za njeno uvođenje i primenu u okviru jedne kalendarske godine.

Osnovna pravila

Odredbe Zakona o radu (“ZOR”) predviđaju da poslodavac može da izvrši preraspodelu radnog vremena kada to zahteva:

– priroda delatnosti (npr. u građevinarstvu, poljoprivredi ili turizmu, gde u određenom periodu (sezona) postoji pojačana poslovna aktivnost dok je u drugom ista smanjena);
– organizacija rada (npr. u cilju izbegavanja poremećaja u procesu proizvodnje);
– bolje korišćenje sredstava rada (npr. određeni vremenski uslovi u toku godine, pogoduju racionalnijem korišćenju sredstava rada);
– racionalnije korišćenje radnog vremena (npr. radno vreme spram klimantskih uslova u poljoprivredi); i
– izvršenje određenog posla u utvrđenim rokovima (npr. postojanje ugovorenih rokova za obavljanje određenog posla).

Preraspodela radnog vremena vrši se tako da ukupno radno vreme zaposlenog u periodu od šest meseci u toku kalendarske godine u proseku ne bude duže od ugovorenog radnog vremena zaposlenog.

Kolektivnim ugovorom može da se utvrdi da se preraspodela radnog vremena ne vezuje za kalendarsku godinu, odnosno da može trajati i duže od šest meseci, a najduže devet meseci.

U slučaju preraspodele radnog vremena, radno vreme ne može da traje duže od 60 časova nedeljno.

Preraspodela može obuhvatiti jedno ili više radnih mesta, odnosno deo zaposlenih ili sve zaposlene kod poslodavca.

Takođe, preraspodela može obuvatati celokupan period od navedenih šest ili devet meseci ili drugi kraći vremenski period (npr. jedan ili više meseci).

Najzad, preraspodela po pravilu podrazumeva da zaposleni u prvom delu perioda preraspodele rade kontinuirano duže, da bi u drugom delu radili kraće. Međutim, periodi dužeg i kraćeg rada, u okviru celokupnog perioda preraspodele, mogu se smenjivati.

U svakom slučaju, trajanje radnog vremena u čitavom period preraspodele, u proseku, ne može trajati duže od ugovorenog radnog vremena (puno/nepuno).

Ograničenja i zabrane

Preraspodela radnog vremena ne može se vršiti na poslovima na kojima je uvedeno skraćeno radno vreme, u skladu sa ZOR.

Preraspodela radnog vremena je zabranjena za zaposlenog koji je mlađi od 18 godina života.

Poslodavac može da izvrši preraspodelu radnog vremena zaposlenoj ženi za vreme trudnoće i zaposlenom roditelju sa detetom mlađim od tri godine života ili detetom sa težim stepenom psihofizičke ometenosti – samo uz pisanu saglasnost zaposlenog.

Preraspodela radnog vremena i prekovremeni rad

Imajući u vidu navedeno, sama preraspodela radnog vremena ne smatra se prekovremenim radom.

Međutim, zaposleni kome je radni odnos prestao pre isteka vremena za koje se vrši preraspodela radnog vremena ima pravo da mu se časovi rada duži od ugovorenog radnog vremena ostvareni u preraspodeli radnog vremena:

– preračunaju u njegovo radno vreme i da ga poslodavac odjavi sa obaveznog socijalnog osiguranja po isteku tog vremena, ili
– da mu te časove rada obračuna i isplati kao časove prekovremenog rada.

Najzad, postoji mogućnost da se zaposlenom saglasi da u preraspodeli radnog vremena radi u proseku duže od ugovorenog radnog vremena (puno/nepuno), u kom slučaju mu se časovi rada duži od prosečnog radnog vremena obračunavaju i isplaćuju kao prekovremeni rad.

Stav Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Republike Srbije

U praksi je čest slučaj da poslodavci obavljaju delatnost u industriji u kojoj je naročito izražen sezonalitet, te da postoji potreba da, iz istih razloga, dva puta u toku kalendarske godine organizuju preraspodelu radnog vremena na periode od po šest meseci. Sa druge strane, opšti akt poslodavca najčešće ne predviđa dodatne mogućnosti koje propisuje ZOR.

U vezi sa tim, Ministarstvo je u mišljenju broj 002932205 2024 13400 001 002 102 010 od 25.10.2024. godine, zauzelo stav da nema smetnji da poslodavac izvrši preraspodelu radnog vremena više puta u toku kalendarske godine, tako da svaka preraspodela ne traje duže od šest meseci.

Ministarstvo je takođe iznelo stav da nije nadležno da ceni konkretne razloge zbog kojih se organizuje preraspodela radnog vremena, te da li u tom smislu razlozi iz kojih se preraspodela uvodi više puta u toku kalendarske godine mogu da budu identični.

Ovaj članak je isključivo informativne prirode i ne predstavlja pravni savet. Ukoliko su Vam potrebne dodatne informacije, budite slobodni da nas kontaktirate.