U Sl. glasniku RS br. 49/2022 od 21. aprila 2022. godine objavljena je Uredba o izmenama i dopunama Uredbe o utvrđivanju liste tehničkih uređaja i predmeta za koje postoji obaveza plaćanja posebne naknade nosiocima autorskog i srodnih prava, koja je stupila na snagu 29. aprila 2022. godine, a kojom je proširena lista tehnoloških uređaja za reprodukciju audio-vizuelnih sadržaja koji spadaju u domen autorskog i srodnih prava, tj. za koje će prilikom kupovine biti isplaćivana određena naknada („Uredba“).

Sadržaj Uredbe

Uredbom se, dakle, utvrđuje Lista tehničkih uređaja i predmeta za koje postoji obaveza plaćanja posebne naknade nosiocima autorskog i srodnih prava, a koja je odštampana uz Uredbu i predstavlja njen sastavni deo. U skladu sa tim, predmetna Lista sadrži spisak različitih vrsta praznih nosača zvuka, slike i teksta, te drugih uređaja za koje postoji obaveza plaćanja navedene naknade.

Shodno predmetnim izmenama i dopunama Uredbe, među uređajima koji spadaju u domen autorskog i srodnih prava, odnosno za koje će prilikom kupovine biti isplaćivana naknada, sada su se našli i:

• memorijske kartice;
• spoljašnji hard diskovi;
• uređaji sa integrisanim hard diskom, tj. desktop računari, laptopovi, TV sa hard diskom, DVD plejer sa mogućnošću snimanja i sa hard diskom i Blu-ray plejer sa mogućnošću snimanja i sa hard diskom;
• tableti; i
• pametni telefoni.

Pravo na posebnu naknadu od uvoza, odnosno prodaje

Inače, Uredba predstavlja podzakonski akt donet uz Zakon o autorskom i srodnim pravima (Sl. glasnik RS br. 104/2009, 99/2011, 119/2012, 29/2016 – odluka US i 66/2019) („Zakon“).

Shodno Zakonu, dozvoljeno je fizičkom licu da bez dozvole autora i bez plaćanja autorske naknade umnožava primerke objavljenog dela za lične nekomercijalne potrebe, pri čemu se umnoženi primerci dela ne smeju stavljati u promet niti koristiti za bilo koji drugi oblik javnog saopštavanja dela.

Međutim, kada se autorsko delo umnožava bez dozvole autora, shodno odredbama Zakona, autori dela za koja se, s obzirom na njihovu prirodu, može očekivati da će biti umnožavana fotokopiranjem ili snimanjem na nosače zvuka, slike ili teksta za lične nekomercijalne potrebe fizičkih lica (književna, muzička, filmska dela i dr.) imaju pravo na posebnu naknadu od uvoza, odnosno prodaje tehničkih uređaja i praznih nosača zvuka, slike i teksta za koje se opravdano može pretpostaviti da će biti korišćeni za takvo umnožavanje.

Kolektivno ostvarivanje autorskog i srodnih prava

Između ostalog, Zakon uređuje i kolektivno ostvarivanje autorskog i srodnih prava, tj. preko organizacije za kolektivno ostvarivanje tih prava.

Sa tim u vezi, Zakon propisuje da se visina i način određivanja naknade koju organizacija za kolektivno ostvarivanje autorskog i srodnih prava naplaćuje korisnicima za pojedine oblike iskorišćavanja autorskih dela i predmeta srodnih prava, odnosno obveznicima plaćanja posebne naknade, utvrđuje tarifom kao opštim aktom organizacije.

Iznos posebne naknade koja se plaća po svakom prodatom ili uvezenom uređaju i predmetu sa liste ne može biti viši od 1% njegove vrednosti, izuzev kada je reč o prodaji ili uvozu praznih kompakt diskova, praznih digitalnih video diskova, praznih digitalnih video diskova visoke definicije, praznih blue-ray diskova, praznih mini diskova, praznih audio kaseta i praznih video kaseta, gde iznos posebne naknade ne može biti viši od 3% od njihove vrednosti.

Zaključak

Imajući u vidu sve prethodno navedeno, obveznici plaćanja ove naknade, tj. u vezi sa navedenim uređajima, jesu njihovi uvoznici i proizvođači.

Oni će ovu naknadu plaćati na osnovu obračuna i fakture ispostavljene od strane SOKOJ-a, a koji će naknadu prikupljenu na taj način dalje deliti sa drugim autorskim i srodnim organizacijama za kolektivno ostvarivanje prava autora i nosilaca srodnih prava, na osnovu sporazuma zaključenih sa istima.

Međutim, kako u pogledu novih uređaja u postojećoj Tarifi za ostvarivanje prava na posebnu naknadu (Sl. glasnik RS br. 43/2013 i 8/2017), koju donosi Zavod za intelektualnu svojinu Republike Srbije, nema utvrđenog iznosa naknade, ona će, shodno saopštenju SOKOJ-a, biti opredeljena u narednom periodu.

Ovaj članak je isključivo informativne prirode i ne predstavlja pravni savet. Ukoliko su Vam potrebne dodatne informacije, budite slobodni da nas kontaktirate.