Vrhovni sud Austrije nedavno je doneo odluku kojom je obavezao poslodavca da zaposlenom, čiji službeni automobil je bio opremljen GPS sistemom za praćenje bez odgovarajućeg pravnog osnova, isplati naknadu nematerijalne štete u iznosu od 2.400,00 EUR (otprilike 400,00 EUR po mesecu praćenja). Sud je zauzeo stav da upotreba GPS sistema za lociranje dovodi do narušavanja privatnosti zaposlenog i može predstavljati osnov za naknadu štete.

“By using the GPS positioning system in the plaintiff’s company vehicle during his working hours (and leisure time), the defendant unlawfully and culpably (intentionally) encroached on the plaintiff’s private sphere, namely his very personal sphere of life. Since the intensity and extent of the violation also constituted a considerable violation of the plaintiff’s private sphere, the plaintiff was entitled to non-material damages under § 1328a Austrian Civil Code (ABGB).” (nezvanični prevod na engleski jezik, izvor)

Iako je ova odluka doneta bez primene GDPR – jer se vremenski period nadzora zaposlenog odnosi na vreme pre početka primene GDPR (tj. pre maja 2018. godine), ona je svakako od značaja zbog razloga koje je sud naveo u obrazloženju.

“[…] Thus, on the one hand, the interests of the employer, who in the employment relationship has a fundamental right to control the employees, but in addition, for example, also wants to secure and protect his property, and on the other hand, the interests of the employee in safeguarding his personal rights must be weighed against each other. The principle of proportionality has a regulatory function here. Personal rights may only be restricted to the extent that this is required by a legitimate interest of the employer in control. The most gentle – still effective – means must be chosen (9 ObA 23/15w Pkt 8. mwN; cf. RS0116695).” (nezvanični prevod na engleski jezik, izvor)

Vrhovni sud Austrije je ukazao na primenu načela srazmernosti prilikom uvođenja tehničke mere nadzora, te da privatnost zaposlenog može biti ograničena samo do mere koja se zasniva na legitimnom interesu poslodavca.

Obrada podataka o zaposlenima putem GPS lociranja u Republici Srbiji

Veliki broj poslodavaca u Republici Srbiji opremio je svoja službena vozila GPS sistemom za praćenje, a razlozi za to su različiti. Najčešće se poslodavci rukovode razlozima bezbednosti, kako bi mogli da utvrde lokaciju svoje imovine (vozila) u slučaju neovlašćenog raspolaganja, ali je takođe česta motivacija za uvođenje GPS sistema praćenje izvršavanja radnih obaveza od strane zaposlenih, naročito onih čiji rad se pretežno obavlja na terenu (npr. predstavnici prodaje).

Kao i obrada drugih vrsta podataka, i ovde obrada mora biti zasnovana na jednom od osnova propisanih u članu 12. Zakona o zaštiti podataka o ličnosti (“ZZPL”). Načelno govoreći, pristanak zaposlenog se ovde ne bi smatrao odgovarajućim osnovom. Štaviše, pristanak će retko kada biti odgovarajući osnov za obradu podataka o zaposlenima, imajući u vidu “neravnotežu moći” koja karakteriše svaki radni odnos. Malo je verovatno da bi zaposleni mogao da uskrati svoj pristanak bez straha ili stvarnog rizika od posledica po njegov radnopravni status (videti npr. smernice Evropskog odbora za zaštitu podataka o ličnosti: Guidelines 05/2020 on consent under Regulation 2016/679 ili smernice Kancelarije poverenika za informacije UK: The Employment Practices Code). Takav “pristanak” ne bi zadovoljavao kriterijum dobrovoljnosti, odnosno ne bi se mogao smatrao slobodno datim, u smislu ZZPL.

U skladu sa tim, poslodavac bi trebalo da ispita da li je obrada neophodna u cilju ostvarivanja njegovih legitimnih interesa, nad kojima ne pretežu interesi ili osnovna prava i slobode zaposlenog. Ukoliko bi poslodavac zasnivao obradu na svom legitmnom interesu, taj interes mora jasno da utvrdi i definiše, kao i da o njegovom postojanju obavesti zaposlenog.

Procena uticaja obrade na zaštitu podataka o ličnosti

U skladu sa ZZPL, rukovalac je dužan da pre nego što započne sa obradom izvrši procenu uticaja predviđenih radnji obrade na zaštitu podataka o ličnosti, ako je verovatno da će neka vrsta obrade, posebno upotrebom novih tehnologija i uzimajući u obzir prirodu, obim, okolnosti i svrhu obrade, prouzrokovati visok rizik za prava i slobode fizičkih lica.

Podzakonskim aktom Poverenika za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti (“Poverenik”) utvrđena je  lista vrsta radnji obrade podataka o ličnosti za koje se mora izvršiti procena uticaja na zaštitu podataka o ličnosti i tražiti mišljenje Poverenika. Između ostalog, predviđeno je da se procena uticaja vrši u slučaju obrade podataka o ličnosti zaposlenih od strane poslodavca upotrebom aplikacija ili sistema za praćenje njihovog rada, kretanja, komunikacije i sl.

To znači da obrada podataka putem GPS sistema zahteva vršenje procene uticaja na zaštitu podataka o ličnosti.

Procena uticaja najmanje mora da sadrži:

• sveobuhvatan opis predviđenih radnji obrade i svrhu obrade, uključujući i opis legitimnog interesa rukovaoca, ako on postoji;
• procenu neophodnosti i srazmernosti vršenja radnji obrade u odnosu na svrhe obrade;
• procenu rizika za prava i slobode lica na koje se podaci odnose;
• opis mera koje se nameravaju preduzeti u odnosu na postojanje rizika, uključujući mehanizme zaštite, kao i tehničke, organizacione i kadrovske mere u cilju zaštite podatka o ličnosti i obezbeđivanja dokaza o poštovanju odredbi ZZPL, uzimajući u obzir prava i legitimne interese lica na koje se podaci odnose i drugih lica.

Ukoliko je kod rukovaoca određeno lice za zaštitu podataka o ličnosti, rukovalac je dužan da prilikom procene uticaja zatraži njegovo mišljenje.

Posle izvršene procene uticaja, rukovalac je obavezan da, pre nego što započne sa obradom podataka o ličnosti, Povereniku podnese zahtev za davanje mišljenja.

Propusti rukovaoca da izvrši procenu rizika i zatraži mišljenje Poverenika predstavljaju prekršaje iz ZZPL, za koje mogu biti izrečene novčane kazne u rasponu od 50.000,00 do 2.000.000,00 dinara (pravno lice) i od 5.000,00 do 150.000,00 dinara (odgovorno lice u pravnom licu), odnosno od 20.000,00 do 500.000,00 dinara (preduzetnik).

Ovaj članak je isključivo informativne prirode i ne predstavlja pravni savet. Ukoliko su Vam potrebne dodatne informacije, budite slobodni da nas kontaktirate.