Apelacioni sud u Beogradu nedavno je doneo presudu koja se bavi odnosom između prava na lično ime i prava na zaštitu podataka o ličnosti. Predmet spora bila je neovlašćena upotreba ličnog imena bivšeg zaposlenog u dokumentima kompanije nakon prestanka radnog odnosa, što je otvorilo pitanje granice zaštite ova dva prava i nadležnosti primene Porodičnog zakona i Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.

Činjenično stanje

Tužilac je bio zaposlen kod tuženog na poziciji customer servis i agenta u call centru do marta 2020. godine, a u maju iste godine izdati su računi u kojima je njegovo ime i prezime navedeno kao ime osobe zadužene za prijem narudžbina. Računi su dostavljeni trećim licima, uključujući kupce i knjigovodstvene agencije. Nakon saznanja o tome, tužilac se najpre obratio kompaniji zahtevom za prestanak daljeg korišćenja njegovih podataka i naknadu štete zbog povrede prava na lično ime, a zatim je i podneo tužbu nadležnom sudu.

Pravni okvir

Pravo na lično ime i njegova zaštita, regulisani su Porodičnim zakonom (Službeni glasnik RS br. 18/05, 72/11), koji pruža zaštitu licu čije je pravo na lično ime povređeno, između ostalog, i neovlašćenom upotrebom ličnog imena.

Istovremeno, kada se lično ime koristi kao podatak o ličnosti i obrađuje se bez pravnog osnova i zakonite svrhe, tada zaštitu pruža Zakon o zaštiti podataka o ličnosti (Službeni glasnik RS br. 87/18), kao posebni zakon.

Sudski epilog

U prvostepenom postupku, sud je usvojio zahtev tužioca za naknadu štete zbog povrede prava na lično ime i nezakonite obrade podataka. Prvostepeni sud je utvrdio da je tuženi, kao rukovalac podacima, nakon prestanka radnog odnosa tužioca, bez pravnog osnova nastavio da obrađuje njegove podatke o ličnosti, a zatim ih je neovlašćeno otkrio trećim licima. Sud je zaključio da je time došlo do povrede odredbi Zakona o zaštiti podataka o ličnosti, jer nije postojao pravni osnov obrade. Osim toga, sud je ocenio da je tuženi povredio pravo na lično ime tužioca neovlašćenom upotrebom njegovog imena i prezimena u poslovnim dokumentima, čime je došlo i do povrede odredbi Porodičnog zakona.

Međutim, Apelacioni sud u Beogradu je u drugostepenom postupku ukinuo presudu u delu koji se odnosi na utvrđenje nezakonite obrade podataka i zabranu daljeg korišćenja podataka, ističući da je prvostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo i nije pravilno ocenio sve relevantne činjenice. Apelacioni sud je naglasio da se pravo na lično ime štiti Porodičnim zakonom, dok se zaštita u slučaju neovlašćene obrade podataka pruža prema Zakonu o zaštiti podataka o ličnosti, što znači da je odlučujuća okolnost da li je neovlašćena upotreba imena nastala u okviru obrade podataka o ličnosti. Takođe, Apelacioni sud je ukazao da je prvostepeni sud propustio da oceni da li je zahtev za utvrđenje nezakonite obrade podataka postavljen u skladu sa Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti i da li je tužba u tom delu uopšte dopuštena prema Zakonu o parničnom postupku. Nadalje, drugostepeni sud je naveo da je prvostepeni sud morao da utvrdi da li tužilac ima pravo na zabranu daljeg korišćenja podataka prema članu 84. stavovi 2. i 3. Zakona o zaštiti podataka o ličnosti. S obzirom na ove propuste, Apelacioni sud je ukinuo odluku prvostepenog suda u tim delovima i vratio predmet na ponovno odlučivanje.

Uticaj presude na sudsku praksu

Presuda Apelacionog suda u Beogradu otvara važna pitanja o međusobnom odnosu sudske zaštite prava na lično ime i prava na zaštitu podataka o ličnosti.

Kako postupak još uvek nije okončan, prvostepeni sud će u ponovljenom postupku morati da se izjasni o ključnim pravnim pitanjima, uz ocenu da li je tužba u delu kojim se traži utvrđenje uopšte dopuštena i da li su ispunjeni uslovi za zabranu daljeg korišćenja podataka. Nakon nove presude prvostepenog suda, parnične stranke ponovo imaju pravo na žalbu, pa će konačna reč, potencijalno, još jednom biti na Apelacionom sudu.

Da li će ishod ovog postupka doprineti preciznijem definisanju granica između ova dva prava i postaviti standard za buduću sudsku praksu u ovoj oblasti, ostaje da se vidi.

Ovaj članak je isključivo informativne prirode i ne predstavlja pravni savet. Ukoliko su Vam potrebne dodatne informacije, budite slobodni da nas kontaktirate.